Mardin’de Kadının Adı “ÇATOM”

MARDİN’DE KADINLARIN NEFES ALDIĞI BİR GÜL BAHÇESİ MARDİN MEDRESE GÜL ÇATOM BAŞKANI

DİLEK SINAVU£NUN KALEMİNDEN DOĞU KADINININ HAYALLERİ VE GERÇEKLERİ

“Çatom Benim Annemdi,Büyüdüm Çocuğum Oldu”

Henüz 18 yaşındaydım Çatom’la tanıştığımda. Kendimce, Çatom’da, kadınların bir takım programlara katıldığı, kadınların sürekli olarak ev hapsinden kurutulup evden çıkarılması ve sosyalleştirilmesi olarak algılamıştım. Meğer salt bu değilmiş Çatom. GAP İdaresi tarafından, sürdürülebilir kalkınmanın ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlarını bütünleştiren yoksulluğu azaltma stratejileri, katılımcı yaklaşımların teşvik edilmesi, kapasite geliştirmeye yönelik çalışmalar ve bütün bu çalışmalarda dezavantajlı grupların ve cinsiyet perspektifinin gözetilmesi yönünde bir dizi projeler yürütülmekteymiş meğer. Bu bağlamda yürütülen çalışmaların en önemlilerinden biri Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM’lar) projesiymiş. ÇATOM’lar, GAP İdaresi tarafından 1996 yıllında yapılmış olan beş temel araştırmanın bulgularına dayalı olarak hazırlanmış olan Sosyal Eylem Planı ile bu araştırmalardan biri olan “GAP Bölgesinde Kadının Statüsü ve Kalkınma Sürecine Entegrasyonu Araştırması” bulgularına dayalı olarak hazırlanan Eylem Planı’ndan hareketle ortaya çıkmıştır. Ben Çatom’la büyüyen bir çocuktum, Çatom benim annemdi. Şimdi büyüdüm, yetişkin bir kadın oldum ve Çatom benim çocuğum.

“BEN TÜRKÇE KONUŞURKEN KADINLAR KÜRTÇE KONUŞUYORDU AMA ANLAŞIYORDUK”

İlk görev yerim Mardin’de Evren mahallesiydi. köyden kente göç etmiş, kentsel yaşama adapte olmaya çalışan bir hedef kitleye hizmet sağlanması gerekiyordu,  Ben ilk göreve başladığımda henüz 18 yaşındaydım;  Türkçe ve Arapça dillerini biliyordum. Görev yaptığım mahalledeki hedef kitlem KADINLARDI. Mahalleli kadınlar sadece Kürtçe konuşabiliyordular. Zaman içerisinde arasına karışıp dillerini öğrenmeye ve anlamaya başladım. Kadınlarda Türkçe anlamaya başladılar. Çoğu kez ben Türkçe konuşurken kadınlar Kürtçe konuşuyorlardı ne ilginçtir ki ben onları onlarda beni anlıyordu. Soru ve çaplarımız farklı dillerde de olsa bir senkron yakalamıştık.

Evren mahallesindeki Çatom hizmet binası, bir kadının komşusuna gider gibi Çatom’a gelmesi amaçlanmıştı. Bu evin Evren Çatom olmasının sebebi mahalle içerisinde bir aidiyetlik bilincinin oluşturulması amaçlandırılmıştı. Kısa zaman içerisinde bu sahiplenme duygusu tüm mahalleyi kaplayıp hatta erkekler bile Evrim Çatom’u kendi evleri gibi görüp, tadilat, bakım ve restorasyon işlerini el birliğiyle beraber yaptık. 10 yıl boyunca Mardin Evren mahallesinde hizmet sağlanırken 500 hanelik mahallede verdiğimiz hizmetler süresince birçok kadınımız değişik alanlarda eğitime yönlendirilip okuma-yazma okuma-yazma bilmeyenlere eğitim verildi. Kadınlarımız, üniversiteli genç kızlarımız, aynı zamanda bir mesleki beceri eğitim kurslarında eğitilerek istihdam alanlarına katılım sağlayan kadınlarımız oldu.

Evimiz Çatom’un bulunduğu mahallede çok ciddi alt yapı ve su problemi vardı, mahalle sakinleri içme suyu ihtiyacını mahalle içerisinde bulunan kaynak suyu çeşmesinden ihtiyaçlarını karşılıyordu. Bu durum yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor ve kadınlara ekstradan iş gücü çıkartıyordu. Ama Kadınlar herşeye rağmen yaşama pozitif bakıyor bu çeşmeyi aynı zamanda kendilerine bir buluşma durağı olarak görüyor ve su ihtiyaçlarını karşılarken birbirlerini gördüğü ve iletişime geçtikleri bir sosyal durak lokasyonu olmuştu.

GURBET TEYZE DEĞİŞİMCİ LİDER KADIN

Sağlık konusunda bilinçlenen mahalleli birde Sağlık Ocağı talep etti kent merkezine uzak bir mahalle olduğunda sağlık hizmetleri konusunda zaman zaman ciddi sıkıntılar yaşıyorlardı.Buna çözüm olarak mahallenin erkekleri tarafından bir ev kiralandı, bakım onarımı mahalleli erkekler tarafından yapıldı veİlSağlık Müdürlüğünce bir hekim atandı. Artık bir sağlık ocağı da oluştuğuna göre; çocuk işçiliği ile mücadele sırası gelmişti. Çocukların sokak kültüründen uzaklaştırıp, okullarateşvik edilmesi, çocukların okuldaki başarısını arttırmak ve okumaya daha fazla ivme kazandırmak için Çocuk Okuma odası oluşturuldu. Çocuk dünyası ve mutluluğu için çocuk parkı yapıldı bu sayede  yüzlerce çalışan çocuk sayısında önemli oranda düşüş olması oldukça mutluk vericiydi, 2009 yılı ve artık 13 seneden sonra sosyal etki analizleri set çalışmalarının, sonucunda hedef kitleye ulaşılmış.Bilinç oranı artmış ve amaçlar gerçekleştirilmişti. Duygusal bağı yok sayıp profesyonel adım oluşturmanın tam zamanıydı, Ne kadar kolay ne kadar zor ise !

Evren Mahallesinden akılda kalan, hani o rol model kadın, “Gurbet Teyze”değişimci lider kadın, kanaat önderi gibi mahalleyi örgütleyen, ÇATOM’un amaçlarını ilk en iyi anlayan kadın.

Kadınların sorunlarını ve çözümüne motive aşamasındayız, Evren mahallesindeki, sosyal paylaşım için bir araya gelemeyen çocukların, dikkat ve ilgiyi üzerlerine toplamak için akılda kalanlardır. Çocuklar ÇATOM’un cam pencerelerini kırmaktaydılar. Son çare artık çocukları bir araya toplayıp konuşmakta buldum, olabildiğine haklı olduğumu düşünerek, kendimden emin bir şekilde konuştuğumda ise “Çocuklar; siz bize günaydın demediğiniz için bizde kırma dökme yoluyla size varlığımızı anlatmaya çalıştık.” o günden sonra kırılmayan camlar ve günaydın ile buluştuğumuz o anlamlı anlardır akılda kalan.

“Yeni bir toplumsal alan ve hedef kitle Mardin Medrese Gül Mahalleleri”

Kent Merkezinde bulunan iki büyük mahalleymiş, Benimde 10 yıllık deneyimim var, eee yani ekipteki eğitici,destek elemanlarının da öyle, ayrıca kent merkezinde bulanan kadınlara hizmet götürmek, kırsal alanda ki kadınların sorunları kadar büyük sorunları da olmaz, belirlediğimiz yerin hedef kitle uygunluğuna ve ihtiyaçlarına bir bakacağız. Bu düşünceler içerisinde iken Mardin Medrese Gül Mahallelerinde hane ziyaretleri başladı, Hane ziyaretlerinde kadınlarla,erkeklerle, çocuklarla konuşmaya başladık. Biz ÇATOM’un ne olduğunu anlattık, onlar ortalama her hanede en az 3 sorunun olduğundan bahsetti. Kaybolmuş yaşamlar vardı, eşler cezaevinde, ya da cezaevinden çıkmış eski hükümlülerdi, işsizlerdi,kadınlar ev merkezliydi, çocukların en büyük derdi ilgiydi, ifadede zorlandığım çok ciddi sorunlar vardı tüm bunlar çok büyümüştü, yani bilinç düzeyinin arttırılması yönünde çok iş yapılmalıydı fakat bilinç düzeyini yükseltmenin üstünde adımlar oluşturmak gerekirdi. Her iki mahallede bulunan hedef kitle için daha önce yerinde çalışma yapılmamıştı,ÇATOM gibi bir merkez oluşturulmamıştı. Her kadının bir hikayesi vardı ve zorlu bir süreç bizi bekliyordu.

 “ERKEKLERDEN DESTEK ALDIK KADINLAR EVE KAPATILMADI”

Ev ziyaretlerinden sonra, Medrese Gül ÇATOM’a kadınların dahil olmasına yönelik ümidimi kaybetmiştim, erkekler eşlerini, kardeşlerini göndermezdi bunca sorunun içinde üstelik kadınlar ev merkezli yaşamdan nasıl çıkarılabilirdi? Yoğun ev ziyaretleri gerçekleştirdik, bu ziyaretleri erkeklerin evde olabileceği zaman dilimine denk getirdik. Cezaevinde olan erkeklerin, yakını olan bir diğer erkek ile görüştük, ÇATOM’un toplumsal çalışmalarda yardımcı yaşam kaliteleri için köprü olduğunu anlattık. Hatta sorun ve talepleri olduğunda erkeklerinde bizi ziyaret edebileceğini, merkezi görebilme imkanları olduğunu söyledik, ilk halkayı kırıp kadınları ÇATOM’a dahil ettik.

Etüt hizmeti sağladık. Kadınların Merkeze katılımını kolaylaştırmak ve yanı sıra çocuklarada ulaşmak için çocuk oyun odalarının sorunları büyüktü. Mademki sorunun farkına varmak, çözüme motive etmek için sağlıklı karar almak ve psikolojik destek sağlıyoruz, en öncelikli kadınlara yer vererek, sürecimize başladık, okuma yazma seferberliği başlattık, yaşlı teyzelerin katılımının yoğun olduğu en önemli dikkat çeken kısmı ile 1 dönem içinde 5 program uyguladık, yasal haklara çok önem verdik her sorunlarını birebir danışmanlık hizmeti niteliğinde takip ettik, iletişim ve çatışma çözümü eğitimleri vererek doğru ifade ve çözüm adımların bilincini kattık, çocuk hakları ve cinsiyet fırsat eşitliliği üzerinde durduk yoğun eğitimler verdik, İş-Kur İl Müdürlüğüne erkek ve kadınların işsizlik kayıtlarını yaptırdık. İstihdam alanlarına bizler arayış içine girip yönlendirdik, erkekleri de ÇATOM’a dahil ettik, bilgisayar ve İngilizce programlarına katılan erkeklerin kapasiteleri yükseltildi bu erkeklerin çoğu eski hükümlü, madde bağımlısı gençler ve dekadınlarında bilişim teknolojilerine erişimlerini sağladık, bilinçli evlilik, aile eğitimleri, çocuk gelinlerin engellenmesine yönelik eğitimler verdik. İş-Kur İl Müdürlüğü ile çocuk gelişimi evde çocuk bakımı eğitimleri alan kadınların, diğer kadınlara model olması için lider kadın olarak Ödev anneliği projesinde 7 kadın çocukların okul başarı oranını arttırmak için, çocukların ders takibini gerçekleştirip, 160 çocuğa etüt hizmeti gerçekleştirildi. Dönem sonu artan başarı oranı % 80 oldu. Kadına yönelik şiddetin engellenmesinde önemli bir adım oluşturan kadının ekonomik hayata katılımı için istihdam alanlarına yönlendirdik, kendiişlerini kurmalarına destek olduk. Gelir getirici atölyeler kapsamındaki üretimlerini markalaştırdık (MAR-DİZAYN) Mardinli kadınların kullanımına sunduk.

Kadınlar için S.S. İşletme Kooperatifi kurduk, sosyal destek programlarında gerçekleştirdiğimiz her destekte şunu ifade ettik; bizler sizlerin yaşam kalitenizin iyileşmesi için katkı sunuyoruz. Lider kadınlar ÇATOM yönetimine ve karar alma mekanizmasına ÇATOM Kurulu ile sahip oldular, bu kurulun paralelinde ÇDN (ÇATOM Destek Noktası) oluşturduk, Bizler kadınların yaşamının içinde yer aldık, canımızın acıdığı zamanlar oldu, GAP BKİ Uçan Süpürge, Kadın Erkek Fırsat Eşitliliği Komisyonu KEFEK tarafından savunuculuk eğitimi almıştım. Eğitimi aldığımızda bize denilmişti ki “canınızı acıtan bir şeyler olmalı savunucu olmanız için”,biraz gönül, bir parçada idealistlik öyle yaşamları gördükki, 2014-2015 yıllarında cinsiyet fırsat Eşitliliği temalı bir kampanya çalışması gerçekleştirmeye Medrese Gül Mahallesi Kadınları ile karar verdik, GAP BKİ Başkanlığının desteğini aldık. Mardin’de bulunan kent Merkezinde ve İlçelerde yer alan ÇATOM’larıda dahil ettik bu kampanya çalışmasına ve denildik ki “kadın olmak insan olmak meselesidir.” Feminist bir bakış açısından uzak erkeklerinde sosyo- ekonomik sorunlarının olduğunu bilerek, toplumsal soruna erkekleri dahil ettik, bir daha düşünmelerini istedik, bu kampanya çalışmasının toplum çalışması olduğunu ifade ederken biz Mardin’de erkeklerden olumsuz tek bir tepki almadık, kadınlarında sorun yaşamadıklarını, eve kapatılmadıklarını söyleyebilirim.

“TOPLUM MESELESİ İŞ DEĞİL İNSANI GÖREVDİR”

11 köy ve kent merkezinde gerçekleşen kampanyada eğitimler, bilinç yükseltme çalışmaları, sloganlar ile binlerce saat süren süren çalışmada 5000 kadın ve çocuğa ulaştık.Müftülük işbirliğinde ki vaazlarda 130.000 Mardin’li erkeğe kadınlara karşı adil olmanın önemi anlatıldı. İlgili Bakanlıklara KEFEK’e amaç ve tamamlama raporlarını sunduk, Kent State üniversitesinden aldığım Liderlik eğitimi bilinciyle birde yüreğimi katınca, uygulamada ve toplum içinde Liderliğin ne olduğunu ben yaşayarak öğrendiğimi söyleyebilirim. Toplumsal dilimizi değiştirelim bu çok önemli ancak terimsel dilimizin değişmesi de aynı ölçüde önemli değil midir? Kadını tanımlarken Mağdur değil! Mağruz vaka! değil, Mevcut durum diyebildiğimizde, anketlerle değil sohbet toplantıları anlayışı içinde olduğumuzda, toplum meselesini iş değil insani görev vicdan meselesi olarak algıladığımda ne kadar çok şey değişir halbuki, hani diyorum tampon ve son durumlarda sığınma evlerinde olan kadınların, sığınma evinden sonra istihdam önceliği tanınsa, geride bıraktığı yaşama tekrar dönüp bakmasa, eski yaşamını geri dönmese, yüzbinlerce liralık dev projelerle değil, bir merkezde anne, abla, teyze, amca, abi kavramları ile yaklaşıyorsak topluma o Merkezin 2. Ev olmaması için tek bir sebep söyleyin? Aile ortamı oluşturmaması için bir gerekçe var mı? Statü ve bilinç düzeyinin yükselmesine ne engel olabilir? İşte o hane ziyaretlerinden akılda kalan anlamlı yüklü toplum dili, İlk hane ziyaretlerinde ki; yaşlıca teyzemin, nedir ÇATOM yani ben gelinimden hiç memnun değilim aynı evde yaşıyoruz. Aldımda pişmanım oğlumdan boşanmasına yardımcı olurmu? Ayrı eve çıksın önerisini reddeden teyzenin e o zaman şu ÇATOM dediğiniz şey pekte bir işe yaramıyormuş cümlesi…J

Amcam ve teyzemin balkondaki kahve keyfinde Dilek kızım gel! Kahvemizi birlikte içelim, düğün törenlerine, mahallelilerinin ev davetleri, taziyelerdeki beraberlikler ile  ÇATOM hep vardı. Hani güç bulduk cümlesi, hani o güven merkezi meselesi işte…

Halen kulağımda o Gümüş atölyesi katılımcı kadınlarına yapmış oldukları üretimlerin ürün satışı sonrası para ödemesinde bir katılımcının 6-7 yaşlarında olan erkek çocuğun işte o anlam yüklü gülümseten ve düşünürden cümlesi “Anne biz zengin olduk!” sevinç çığlığı.

ÇATOM bünyesinde, bir firmanın sponsorluğu ile oyun odasına gelen çocuklara oyuncak hediye ediyoruz. Hediyelerimizi verdiğimiz, çocuklardan bir tanesi sabah saatlerinde caddenin başladığı yerde oyuncaklarını yere sermiş, oyuncaklarını satışa çıkarmıştı bir keresinde. Nedenini sordum hemen çocuğa, annem, babam sürekli tartışır durumda çünkü babam işsiz dedi.Bendeyardımcı olmak istedim deyince oyuncakları satın alıp, tekrar çocuğa hediye ettim, erkeklerin de sorunlarını ÇATOM’a gelerek ifade etmesi, tersi bir bakış açısı ile tüm bunların olmadığı halde, eğer başarmasaydık, ne olurdu sorusu ve çıktılarına baktığımda gurur duymak ne mümkün gibi gelir.

ÇATOM aslında program başlatılıp bitirilen merkezler değil! ismini henüz oluşturdum yüreğim ve deneyimlerimle, ÇATOM TOPLUMUN YÜKSELİŞ MERKEZİDİR!

 MARDİN’DE KADIN OLMAK OYALAMACA OYA DEMİRTOK LİNKE TIKLA

https://www.kadincadergisi.com/magazin/mardinde-kadin-olmak.html